CONCEPT0031 Urbanism - Architecture - Pluricultural studies
Urbanism - Architecture - Pluricultural studies
Lab0031:Quick Scan Stedenbouw Den Haag
Den Haag is en stad van tegenstellingen, ook wel bekent als ‘de-hoeden-en-petten-stad’. De stad is een meltingpot waar verschillende lagen, culturen en etniciteiten samen leven in een stad dat door de zee en haar omringende gemeente ingesloten zit.
Direct tegen het stadscentrum van Den Haag liggen de Haagse Schilderswijk en Transvaalbuurt. Deze wijken, een van de door de ministerie van Wijken, Wonen en Intergratie benoemde probleemwijken van Nederland, zijn wijken die qua opbouw zeer divers zijn. Zowel op sociale, culturele, fysieke en economische vlak heeft de wijk potentie om uit te groeien tot het nieuwe en bruisende pluriculturele stadscentrum van Den Haag. Dit komt omdat de wijk te maken heeft met opkomende city-vorming, de verstedelijking van de plek.
Den Haag is en stad van tegenstellingen, ook wel bekent als ‘de-hoeden-en-petten-stad’. De stad is een meltingpot waar verschillende lagen, culturen en etniciteiten samen leven in een stad dat door de zee en haar omringende gemeente ingesloten zit.
Direct tegen het stadscentrum van Den Haag liggen de Haagse Schilderswijk en Transvaalbuurt. Deze wijken, een van de door de ministerie van Wijken, Wonen en Intergratie benoemde probleemwijken van Nederland, zijn wijken die qua opbouw zeer divers zijn. Zowel op sociale, culturele, fysieke en economische vlak heeft de wijk potentie om uit te groeien tot het nieuwe en bruisende pluriculturele stadscentrum van Den Haag. Dit komt omdat de wijk te maken heeft met opkomende city-vorming, de verstedelijking van de plek.
Deze wijken zijn echter de laatste jaren in vele opzichten gestuwd naar een mono-culturele wijk. Ondanks de tendens dat we naar een pluricultureel model gaan waarin etniciteit in veel mindere mate een rol speelt, en waarin interacties tussen groepen plaatsvinden op basis van leeftijd, opleidingsniveau en gedeelde interesses, zijn deze wijken een mono-culturele eilandjes geworden die niet passen bij deze ontwikkeling. Het is niet meer dan een cosmetische injectie die ten onrechte exotiseert en polariseert en daarmee een valse identiteit neerzet (voorbeelden hiervan is de Haagsche China-town, maar ook de ontwikkelingen in Haagse Transvaal buurt).
1.2: Focus: Het Jacob van Campenplein & Calimero-stedenbouw
Het Jacob van Campenplein in Den Haag is zo’n voorbeeld van een plek met alle potenties, maar waar momenteel van alles misgaat. Het is een stedenbouwkundige ‘left-over’ naar aanleiding van de herstructurering van de jaren 80-90. Ik vind het een typisch geval van Calimero-stedenbouw, dit zijn ontwerpen die ervoor hebben gezorgd dat er te groten tegenstellingen in de wijk zijn ontstaan. De locatie is plein noch park en qua gebruik heeft het geen duidelijke functies. De meeste gevels die aansluiten op het plein hebben geen uitzicht op het plein (dode gevelkoppen) en die woningen die wel uitzicht hebben op het plein, zijn zodanig naar binnen gekeerd dat er geen enkele relatie bestaat tot het plein en ook niet uitnodigt om het te hebben. Als voorbeeld hiervan zijn de gevels van de plint; dit zijn slaapkamers en entree’s tot de woningen, de woonkamers van deze woningen zitten allen op de eerste ene tweede verdiepingen.
Na dieper onderzoek blijkt het gebied rondom het plein ook nog eens ernstig sociale problemen te hebben, zoals jeugdprostitutie, Haagse jeugdbendes en daklozen en verslaafden.
2.1: Oplossingen, handvaten voor de toekomst
Ik ben geen voorstander van het collectief cosmetisch kopiëren van elementen van een zogenaamde Mediterrane stedenbouw en architectuur naar de Nederlandse context. In mijn optiek creëer je hiermee een valse identiteit, die eerder polariserend werkt, dan eer doet aan de hybride en dynamisch pluriculturele identiteit van de wijk. Het is daarom belangrijk te kiezen voor stedenbouwkundige injecties die de wijk de mogelijkheid geven te transformeren naar een pluriculturele samenleving, met een grote diversiteit in bevolkingsopbouw, woningtypes, culturele voorzieningen op wijk- en blokniveau en veel vrijheid en ruimte voor bewoners die door willen groeien.
Ik vind het niet verstandig te ontwerpen door te denken vanuit een plaatje en de kavel, maar door te kiezen voor een contextueel ontwerp dat vertrekt vanuit de sociaal maatschappelijke mogelijkheden. Door goed te kijken wat er echt gebeurt op straat en in de gebouwen, beleef je de buurt echt. De resultaten van deze onderzoeken worden verwerkt in een informele kaart die inzicht geeft in de wijze waarop de buurt echt wordt gebruikt. Deze manier van onderzoeken voer ik al enkele jaren uit in diverse steden in de wereld bracht tal van informele ontwikkelingen aan het licht. Van de illegale markten van de 3e en 4e generatie Afrikanen in Marseille, de vrije uitbouw van ex-communistische gebouwen in Tblisi tot schuilmoskeeën in het Haagse Transvaalkwartier.
2.2: Losse eilandjes verbinden, software in hardware
De pluriculturele samenleving is te stimuleren door coalities te smeden tussen verschillende functies en/of doelgroepen die nu nog strikt gescheiden zijn van elkaar. Denk aan: jongeren en ouderen, wonen en ondernemen, werken en leren, cultuur en sport. Daarvoor is een aantal strategische injecties nodig op wijkniveau.
Men moet op zoek gaan naar een model dat duurzaamheid brengt in dit gebied dat maatschappelijke, sociale, culturele en architectonische problemen kent. Het gaat erom de historische identiteit te intensiveren en te ontwikkelen. Wat kan de locatie binnen het krachtenspel betekenen voor de overgang van de oude naar de nieuwe identiteit?
Het gewenste pluriculturele karakter krijgt vorm door ruimte te geven aan allerlei informele fenomenen die je al ziet in de ongeplande stad. Door het informele niet te normaliseren of uit te bannen, maar juist te omarmen, ontstaat ruimte voor innovaties. Deze benadering geeft mensen van uiteenlopende welvaartsniveaus de ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en groei binnen de wijk. In feite transformeert de wijk mee met de bewoners. De bewoners zelf vormen dus de motor van deze ontwikkeling. Zij bepalen het tempo waarin de wijk groeit. Huizen worden bijvoorbeeld getrapt ontwikkeld waarbij veel vrijheid wordt gelaten aan bewoners voor interpretatie en groei. Zo ontstaat aan de ene kant een ‘wij-wijk’ met diversiteit in bevolkingsopbouw, woningtypes, culturele voorzieningen op wijk-, blok-, en woningniveau, waarbij aan de andere kant de individu op woningniveau zichzelf kan blijven in de ‘i-huis’.
noot:
Het bovenstaande is een verkorte weergave van (eerdere) observaties en onderzoeken. Enkele uitspraken hebben een onderbouwing die in deze tekst niet zijn geplaatst.
Lab0031:Nu verkrijgbaar! “De Moskee.” publicatie
PERSBERICHT
Rotterdam, 2 april 2009
De Moskee.
Politieke, architectonische en maatschappelijke transformaties
Samenstelling en redactie: Ergün Erkoçu en Cihan Buğdacı
Met bijdragen van Frits Bolkestein, Tariq Ramadan, Shervin Nekuee, Nebahat Avcioğlu, Willem Schinkel, Wilfried van Winden, Roemer van Toorn, Eric Roose, Azra Akšamija en Ole Bouman.
Fotografie: Christian van der Kooy en Dick Barendsen
Gebonden | Geïllustreerd (kleur) | 192 pagina’s | Formaat 22,5 cm x 22,5 cm
Nederlands editie | ISBN 978-90-5662-571-9 | € 29,90
Engelse editie | ISBN 978-90-5662-691-4 | € 35,00
Vormgeving: Studio Léon & Loes
Een onschuldig geloofsgebouw of hét bewijs van een ‘tsunami van islamisering’: iedereen in ons land heeft zo zijn eigen gedachten over de moskee. Vaak gaan die gedachten verder dan het bouwwerk alleen. Ze hangen samen met discussies over de al dan niet geslaagde integratie van moslims of de mogelijke gevaren van de islam. Zeker de laatste jaren zijn deze discussies nogal eens ten koste van de moskee als bouwwerk uitgevochten. De traditionele moskee met koepel en minaret fungeerde daarbij vaak als heet hangijzer.
PERSBERICHT
Rotterdam, 2 april 2009
De Moskee.
Politieke, architectonische en maatschappelijke transformaties
Samenstelling en redactie: Ergün Erkoçu en Cihan Buğdacı
Met bijdragen van Frits Bolkestein, Tariq Ramadan, Shervin Nekuee, Nebahat Avcioğlu, Willem Schinkel, Wilfried van Winden, Roemer van Toorn, Eric Roose, Azra Akšamija en Ole Bouman.
Fotografie: Christian van der Kooy en Dick Barendsen
Gebonden | Geïllustreerd (kleur) | 192 pagina’s | Formaat 22,5 cm x 22,5 cm
Nederlands editie | ISBN 978-90-5662-571-9 | € 29,90
Engelse editie | ISBN 978-90-5662-691-4 | € 35,00
Vormgeving: Studio Léon & Loes
Een onschuldig geloofsgebouw of hét bewijs van een ‘tsunami van islamisering’: iedereen in ons land heeft zo zijn eigen gedachten over de moskee. Vaak gaan die gedachten verder dan het bouwwerk alleen. Ze hangen samen met discussies over de al dan niet geslaagde integratie van moslims of de mogelijke gevaren van de islam. Zeker de laatste jaren zijn deze discussies nogal eens ten koste van de moskee als bouwwerk uitgevochten. De traditionele moskee met koepel en minaret fungeerde daarbij vaak als heet hangijzer.
Ergün Erkoçu maakte in 2003 naam als een van de bedenkers van het verrassende concept van de Poldermoskee. In De Moskee. presenteert hij met medeauteur Cihan Buğdacı een interdisciplinaire visie op de rol van de moskee in de Nederlandse samenleving. Ongeveer 800.000 moslims in Nederland hebben in totaal bijna vijfhonderd moskeeën tot hun beschikking. Waar moskeeën vanaf de jaren 70 werden ondergebracht in oude schoolgebouwen, fabrieken of kerken, worden er nu nieuwe moskeeën gebouwd die de islam letterlijk ‘zichtbaar’ maken in de samenleving.
Dit boek wil de discussie over de moskee verdiepen en nuanceren. Onder anderen politicus Frits Bolkestein, architect Wilfried van Winden, socioloog Willem Schinkel, theoloog/filosoof Tariq Ramadan, antropoloog Eric Roose en Ole Bouman (directeur Nederlands Architectuurinstituut) geven hun visie op de architectonische verschijning van dit voor Nederland nieuwe type gebouw en zetten uiteen welke sociaal-maatschappelijke invloeden dit heeft. Tegelijkertijd wordt uiteengezet welke effecten de moskee uitoefent op de maatschappij. Door middel van een visuele weergave van de algemene en historische kenmerken van de moskee (Mosguide), drie intrigerende beeldessays en een mix van politiek-maatschappelijk getinte essays en columns, bieden Erkoçu en Buğdacı in De Moskee. een herbezinning op de betekenis van de moskee in de West-Europese context. Actuele moskeeontwerpen tonen de maatschappelijke, functionele en architectonische rijkdom die deze herbezinning met zich mee kan brengen.
Deze publicatie kwam mede tot stand met steun van het Stimuleringsfonds voor Architectuur en het Fonds BKVB – Intendant Culturele Diversiteit.
Lab0031:KOSMOPOLIS Den Haag
Als Intendant Culturele Diversiteit en geengageerd architect van concept0031 ben ik uitgenodigd plaats te nemen in de redactieraad van Kosmopolis Den Haag.
Met alle plezier heb ik deze functie aangenomen.
Lab0031:Remarque Forum 2.0
Als Intendant Culturele Diversiteit en onafhankelijk architect van concept0031, ben ik uitgenodigd en heb ik deel genomen aan, het Remarque Forum 2.0, op 9 en 10 juni jl. in Rotterdam.
Dit Forum is een initiatief van het Remarque Institute en de Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur, ondersteund door de gemeente Rotterdam.
Het Remarque Institute maakt deel uit van New York University en wordt geleid door historicus Tony Judt (auteur van het wereldwijd geprezen ‘Postwar’ / ‘Na de oorlog’). Het instituut organiseert jaarlijks een Remarque Forum: driedaagse besloten, intensieve conferenties voor talentvolle denkers en doeners uit Amerika en Europa.
Als Intendant Culturele Diversiteit en onafhankelijk architect van concept0031, ben ik uitgenodigd en heb ik deel genomen aan, het Remarque Forum 2.0, op 9 en 10 juni jl. in Rotterdam.
Dit Forum is een initiatief van het Remarque Institute en de Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur, ondersteund door de gemeente Rotterdam.
Het Remarque Institute maakt deel uit van New York University en wordt geleid door historicus Tony Judt (auteur van het wereldwijd geprezen ‘Postwar’ / ‘Na de oorlog’). Het instituut organiseert jaarlijks een Remarque Forum: driedaagse besloten, intensieve conferenties voor talentvolle denkers en doeners uit Amerika en Europa.
Zo is een uniek netwerk ontstaan van invloedrijke jonge politici, ambtenaren, wetenschappers, journalisten, juristen etc..
Na tien jaar wil het Remarque Forum zich vernieuwen. In steden in Europa, het Midden-Oosten en de Verenigde Staten wordt vanaf 2008 een begin gemaakt met tweedaagse conferenties die zich in het hart van de stad afspelen, met talentvolle jongeren die nu en in de toekomst een sleutelrol spelen in politiek, bedrijfsleven, media en cultuur. Onder leiding van Tony Judt ontmoeten zij eerdere deelnemers aan de Remarque Fora. Het Forum wordt afgesloten met een publiek debat.
Shervin Nekuee en Chris Keulemans, beiden schrijver en journalist en deelnemers aan eerdere Fora, zijn door het Remarque Institute gevraagd een eerste Forum nieuwe stijl te organiseren in Rotterdam: een stad die model staat voor de snelle veranderingen waar multiculturele havensteden (zoals ook Marseille, Hamburg, Liverpool, Istanbul, Barcelona en Antwerpen) in de 21ste eeuw mee te maken krijgen. De stad staat voor opgaven op het gebied van migratie, participatie, jongeren, stedenbouw, huisvesting, arbeidsmarkt, veiligheid, verzorgingsstaat en cultuur. Over deze complexe, uitdagende opgaven gaat dit Remarque Forum 2.0, dat we op 9 en 10 juni 2008 willen organiseren in Rotterdam. Dit zal gebeuren in samenwerking met de Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur. Een Rotterdamse advies organisatie die het gemeentebestuur adviseert ten behoeve van het kunst en cultuurbeleid van de stad en debatten organiseert op het snijvlak van kunst, cultuur en samenleving.
Onder leiding van Judt, Keulemans en Nekuee, op lokaties middenin de stad, gaat hierover een gezelschap in debat bestaande uit 15 talentvolle invloedrijke Rotterdammers van de toekomst plus 5 eerdere deelnemers aan het Remarque Forum uit Europa en de Verenigde Staten, onder wie Alain Deletroz (directeur International Crisis Group) en Samantha Power (schrijfster van de Pulitzer prijswinnaar ‘A problem from hell’, columniste Time Magazine, tot voor kort buitenland-adviseur Barack Obama). De confrontatie tussen jonge, goed ingevoerde, betrokken Rotterdammers en een select gezelschap analytici uit de omringende wereld kan zorgen voor een spannende botsing van ideeën en oplossingen voor de nieuwe steden in het oude Europa.
Na twee intensieve dagen van gesprekken over de hervorming van de verzorgingsstaat, de spanning tussen collectieve veiligheid en individuele vrijheid, de rol van kunst en cultuur in een samenleving van uitersten, met een nadruk op de rol van jongeren, steeds op lokatie gehouden, zouden we het Remarque Forum willen laten eindigen in een publiek debat op dinsdag 10 juni. Conclusies en oplossingen worden dan besproken door Tony Judt, Tariq Ramadan en een panel samengesteld uit de deelnemers aan het Forum.
Het Remarque Institute biedt dus aan Rotterdam een deels besloten, deels publieke ontmoeting van ideeën aan, die kan bijdragen aan de stormachtige ontwikkeling van de stad. Voor de jonge Rotterdamse deelnemers is het een zeldzame kans om hun praktijkervaringen te scherpen aan internationale denkers en doeners van het hoogste kaliber. Voor de internationale gasten is dit een kans om hun ideeën te toetsen aan de praktijk van een fascinerende stad. Dit geldt zeker ook voor Tony Judt, die als geen ander de ontwikkeling van de Europese verzorgingsstaat na 1945 heeft omschreven en in de New York Review of Books en elders publiceert over de volgende fase in een multiculturele 21ste eeuw. Vandaar ook de deelname van wethouders Dominic Schrijer en Orhan Kaya, zelf exponenten van een jonge generatie bestuurders van een stad die zichzelf opnieuw uitvindt.
Reinventing the multicultural city
Monday, June 9th:
Session I Villa Zebra, Stieltjesstraat 21, Rotterdam
09:00-12:30 Arts, Culture and Participation in the New City
What role do arts and culture play in a polarized society? More and more, artists and cultural workers are called upon to address social problems, asked to promote social cohesion, and to place their work in the heart of the community. How does this discovery of the artist as a responsible citizen relate to the European tradition of artistic rebellion, avant-garde, and autonomy? How does a new generation of artists choose between being an agent of social participation and remaining the lucid outsider?
Tuesday, June 10th:
Session II Villa Zebra, Stieltjesstraat 21, Rotterdam
09:00-12:30 The Welfare State in Multicultural Cities
How to revitalize the welfare state, the founding stone of Western European society, in an age of migration and globalization? While the trusted institutions of education, public housing, health care and social security are stagnating, or giving way to market reform, a new generation of citizens finds itself vulnerable to deregularization, new bureaucracy and Brussels. Is the welfare state becoming a relic of the traditional nation state, or will we be able to find ways to interculturalize and internationalize it?
Citizens in the New City
How to make the city home for an increasing variety of citizens? How to keep the city safe and secure without zero tolerance? How to rewrite European history in order to create a foundation for a shared future? These and other questions, rising from the earlier sessions, will be addressed in a public discussion with Tony Judt. He will be joined on stage by eldermen Orhan Kaya and Dominic Schrijer and participants of the meeting.
Lab0031:CULTUREjudge & cultuREflection
CONCEPT0031 bezoekt verschillende musea, exposities, architectuurcentra en andere initiatieven als (art)feesten en toetst de laagdrempeligheid van de instelling. Hoe zetten de instellingen in op culturele diversiteit in vraag en aanbod? Hoe antwoordt men op de vraag van verjongen, vernieuwen, verkleuren en het benutten van verscheidenheid? Is dit terug te zien in het programma en in de bezoekers? Een speciale site brengt alle oordelen en reportages samen, maar biedt ook agenda, interviews, foto’s en een forum, waarop ieders mening telt.
CONCEPT0031 bezoekt verschillende musea, exposities, architectuurcentra en andere initiatieven als (art)feesten en toetst de laagdrempeligheid van de instelling. Hoe zetten de instellingen in op culturele diversiteit in vraag en aanbod? Hoe antwoordt men op de vraag van verjongen, vernieuwen, verkleuren en het benutten van verscheidenheid? Is dit terug te zien in het programma en in de bezoekers? Een speciale site brengt alle oordelen en reportages samen, maar biedt ook agenda, interviews, foto’s en een forum, waarop ieders mening telt.
Lab0031:keukentafelgesprek Bijlmer Amsterdam
keukentafelgesprek in Flat Station Satallite, 4 juli 2008
FLATSTATION is een initiatief van een groep kunstenaars, curatoren, ontwerpers, wetenschappers en muzikanten woonachtig in de atelierwoningen van de flat Florijn. Vanuit verschillende oogpunten werken zij samen aan grote en kleinere projecten waarbij De Bijlmer als uitgangspunt en inspiratiebron fungeert.
keukentafelgesprek in Flat Station Satallite, 4 juli 2008
FLATSTATION is een initiatief van een groep kunstenaars, curatoren, ontwerpers, wetenschappers en muzikanten woonachtig in de atelierwoningen van de flat Florijn. Vanuit verschillende oogpunten werken zij samen aan grote en kleinere projecten waarbij De Bijlmer als uitgangspunt en inspiratiebron fungeert.
<< verslag volgt >>
www.flatstation.nl